Precedensy - Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

Propagowanie faszyzmu/ zamiar sprawcy/ publiczność działania

Precedensy. Sprawy karne - prawo karne materialne

Tytuł:: Propagowanie faszyzmu/ zamiar sprawcy/ publiczność działania
Wyrok:: Uchwała SN z dnia 28 marca 2002 r., sygn. I KZP 5/02
Treść:: Propagowanie, w rozumieniu art. 256 k.k., oznacza każde zachowanie polegające na publicznym prezentowaniu faszystowskiego lub innego totalitarnego ustroju państwa, w zamiarze przekonania do niego. […] W obowiązującym kodeksie w art. 256 k.k. ustawodawca nieprzypadkowo zamieścił określenie „propaguje”, chcąc zgodnie ze znaczeniem tego określenia ukształtować zakres kryminalizacji. Nie można zatem podzielić w zasadzie odosobnionego poglądu, iż te dwa określenia znaczą to samo, albo że są to wyrazy bliskoznaczne (tak: M. Flemming, W. Kutzmann: Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu, Warszawa 1999, s. 66; R. Góral: Kodeks karny. Praktyczny komentarz, Warszawa 2000, s. 336). Wyraz „propagowanie” w języku polskim oznacza przede wszystkim upowszechnianie, szerzenie czegoś, w tym także poglądu, aby do tego kogoś przekonać [S. Skorupka, H. Auderska, Z. Łempicka (red.): Mały słownik języka polskiego, Warszawa 1968, s. 633; A. Dąbrówka, E. Geller, R. Turczyn: Słownik synonimów, Warszawa 1993, s. 102, 103; H. Zgółkowa (red.): Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 32, Poznań 2001, s. 447]. Wobec tego, wykładnia językowa prowadzi do wniosku, że „propagowanie” w rozumieniu art. 256 k.k. oznacza każde publiczne zachowanie, które stanowi upowszechnianie faszystowskiego lub innego totalitarnego ustroju państwa, podjęte w celu przekonania do niego. Tak ukierunkowana wykładnia, co do zasadniczych elementów jednolicie, dokonywana jest w piśmiennictwie. Uważa się bowiem, że „propagowanie”, w rozumieniu przepisu art. 256 k.k., to szerzenie wiedzy o totalitarnym ustroju państwa i popieranie go, zachęcanie do wprowadzenia tego właśnie ustroju, podkreślanie jego zalet i przemilczanie wad (A. Zoll: Kodeks karny. Część szczególna, t. 2, Kraków 1999, s. 915; zob. też: O. Górniok w: O. Górniok, St. Hoc, St. M. Przyjemski: Kodeks karny. Komentarz. t. III, Gdańsk 1999, s. 301; M. Flemming, W. Kutzmann: op.cit., s. 66; J. Wojciechowski: Kodeks karny. Komentarz. Orzecznictwo, Warszawa 2000, s. 487; R. Góral: op.cit., s. 336; A. Marek: Prawo karne, Warszawa 2001, s. 659; L. Gardocki: Prawo karne, Warszawa 2001, s. 287). Słusznie przy tym akcentuje się, że nie stanowi propagowania, w rozumieniu tego przepisu, samo prezentowanie zasad takiego ustroju, pozbawione angażowania się po jego stronie (J. Wojciechowski: op.cit., s. 487), cytowanie i publikowanie artykułów i książek autorów gloryfikujących lub propagujących taki ustrój, jeżeli ich publikacja miała inne cele niż jego propagowanie (L. Gardocki: op.cit., s. 287) – tym bardziej, gdy jest to połączone z krytycznym komentarzem, a także, gdy prezentowanie takiego ustroju ma służyć jedynie manifestacji osobistych poglądów, a nie przekonywaniu kogokolwiek (M. Flemming, W. Kutzmann: op.cit., s. 66). Mając powyższe na względzie, należało dojść do wniosku, że propagowanie, w rozumieniu art. 256 k.k., oznacza każde zachowanie, polegające na publicznym prezentowaniu, z zamiarem przekonania do niego, faszystowskiego lub innego totalitarnego ustroju państwa. Nie może przy tym budzić najmniejszych nawet wątpliwości, że taki zakres kryminalizacji tego rodzaju zachowania nie stanowi, w świetle Konstytucji RP z 1997 (art. 31 ust. 3 w zw. z art. 54 ust. 1) i Europejskiej Konwencji O Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 1950 r. (art. 9, 10 i 17), nieuzasadnionego ograniczenia wolności wypowiedzi, o czym świadczy także konsekwentne stanowisko Trybunału Konstytucyjnego [zob. np. J. Oniszczuk: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Kraków 2000, s. 238 i nast.; A. Frankiewicz w: B. Banaszak, A. Preisner (red.): Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, Warszawa 2002, s. 393, 693–709, choć z pewnymi, jednak nieuzasadnionymi, zastrzeżeniami] i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu (zob. m.in. M. A. Nowicki: Europejska Konwencja Praw Człowieka. Wybór orzecznictwa, Warszawa 1999, w zakresie art. 9 KE – poz.: 1271A, 1299, 1300, w zakresie art. 10 KE – poz.: 1319, 1324, 1330, 1338–1340, 1342B–1344, 1347, 1361D, 1374, 1404–1411, w zakresie art. 17 KE w zw. z art. 10 KE – poz.: 1714–1719, a także obszerniejsze przedstawienie orzecznictwa Trybunału w zakresie art. 17 KE; zob. M.A. Nowicki: Kamienie milowe. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Warszawa 1996, s. 344–348, 382–388; tenże: Wokół Konwencji Europejskiej, Kraków 2000, s. 302, 303). Jest bowiem oczywiste, że demokratyczne państwo nie może tolerować i ma prawo penalizować m.in. propagowanie w zamiarze przekonywania do niego, każdego ustroju totalitarnego, a więc ustroju antydemokratycznego, w tym także ustroju faszystowskiego.
Żródło:: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna i Izba Wojskowa nr 2002 poz. 32

Zobacz również: