Precedence - Regional Prosecutor's Office in Zielona Góra

Dowody/ wyjaśnienia oskarżonego/ złożenie wyjaśnień na piśmie

Precedensy. Sprawy karne - prawo karne procesowe

Tytuł:: Dowody/ wyjaśnienia oskarżonego/ złożenie wyjaśnień na piśmie
Wyrok:: Postanowienie SN z dnia 15 października 2003 r., sygn. III KK 271/02
Treść:: Wyjaśnienia oskarżonego, złożone na piśmie w wykorzystaniu uprawnienia przyznanego przez przepis art. 453 § 2 k.p.k., stanowią samodzielny środek dowodowy. […] Strony mogą składać wyjaśnienia, oświadczenia i wnioski ustnie lub na piśmie; złożone na piśmie podlegają odczytaniu, przy czym przepis art. 394 k.p.k. stosuje się. Według powszechnie przyjętych reguł interpretacyjnych, wykładnia gramatyczna ma pierwszeństwo, jeżeli jej wyniki nie prowadzą do wniosków absurdalnych, oczywiście sprzecznych z treścią innych przepisów, co do znaczenia których nie ma żadnych wątpliwości, lub do rezultatów nie do pogodzenia z zasadami, których uzupełnieniem jest interpretowany przepis. Z wykładni językowej jednoznacznie wynika, że w art. 453 § 2 k.p.k. mowa jest o wyjaśnieniach jako środku dowodowym, który oskarżony, będąc przecież stroną (tytuł rozdziału 8 w Dziale III k.p.k.), może przedkładać w wybranej przez niego formie. Postępując zgodnie z zasadą lege non distinguente nec nostrum est , trzeba najpierw stwierdzić, że słowo „wyjaśnienia” ma to samo znaczenie w art. 453 § 2 k.p.k. co w art. 175 § 1 k.p.k. lub art. 389 § 1 k.p.k. Dlatego zbyt uogólniająca jest teza, że „waloru dowodu z wyjaśnień nie posiadają pisemne oświadczenia oskarżonego nadesłane do organów procesowych” (A. Czapigo: „Wyjaśnienia oskarżonego jako środek dowodowy w procesie karnym”, WPP 2001, z. 1, s. 61). Jest ona trafna, ale w odniesieniu do postępowania przygotowawczego i przed sądem pierwszej instancji, gdzie dominuje zasada ustności i bezpośredniości w zakresie gromadzenia osobowych środków dowodowych. Normatywnym potwierdzeniem tych zasad jest m.in. przepis art. 176 § 4 k.p.k., stanowiący, że pisemne wyjaśnienia oskarżonego, podpisane przez niego, z zaznaczeniem daty ich złożenia, stanowią załącznik do protokołu. Także i ten przepis nie pozbawia pisemnej wypowiedzi oskarżonego na temat przedmiotu procesu cechy wyjaśnień. Choć są one załącznikiem do protokołu, mają ten sam walor dowodowy, jak wyjaśnienia złożone ustnie i zaprotokołowane. Załącznik do protokołu nie jest „gorszym”, mniej wartościowym dokumentem procesowym, niż sam protokół. Z woli ustawodawcy taki załącznik może nawet mieć decydujące znaczenie przy odtwarzaniu treści wyjaśnień. Świadczy o tym treść art. 145 § 1 i 147 § 3 k.p.k. Utrwalenie przebiegu czynności procesowej przy pomocy stenogramu lub zapisu dźwięku pozwala na ograniczenie protokołu do najbardziej istotnych oświadczeń osób biorących udział w tej czynności. Prawo oskarżonego do złożenia wyjaśnień w dowolnej formie jest pochodną prawa do wyboru najskuteczniejszego, jego zdaniem, środka obrony. Wynika ono również z prawa oskarżonego do decydowania, czy chce być na rozprawie, w szczególności apelacyjnej, i wyjaśniać ustnie, czy woli wypowiedzieć się jedynie pisemnie. Niewykluczone jest, co oczywiste, przybycie oskarżonego na rozprawę, ale zarazem odmowa złożenia ustnych wyjaśnień i zamiast takich, przedłożenie wyjaśnień na piśmie. Sprzeczny zatem z powyższą wykładnią systemową, celowościową a przede wszystkim – językową, jest pogląd, wypowiedziany na tle art. 453 § 2 k.p.k., że „Przez wyjaśnienia nie należy rozumieć tu wyjaśnień jako środka dowodowego, lecz oświadczenia mające charakter wyjaśniający kwestie poruszane w toku postępowania (w apelacji, odpowiedzi na nią itp.)” – T. Grzegorczyk, J. Tylman „Polskie postępowanie karne”, wyd. IV, Warszawa 2003, s. 822. Podsumowując, wyjaśnienia oskarżonego złożone na piśmie w wykorzystaniu uprawnienia przyznanego przez przepis art. 453 § 2 k.p.k., stanowią samodzielny środek dowodowy.
Żródło:: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna i Izba Wojskowa nr 2003 poz. 102

Zobacz również: