Precedensy - Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

Formy przestępstwa/ usiłowanie nieudolne/ brak poszukiwanego przedmiotu rozboju

Precedensy. Sprawy karne - prawo karne materialne

Tytuł:: Formy przestępstwa/ usiłowanie nieudolne/ brak poszukiwanego przedmiotu rozboju
Wyrok:: Uchwała SN z dnia 20 listopada 2000 r., sygn. I KZP 36/2000
Treść:: Przyjęciu usiłowania nieudolnego nie stoi na przeszkodzie złożony charakter typu przestępstwa, konstrukcja przewidziana w art. 13 § 2 k.k. odnosi się bowiem do zachowania sprawcy ujmowanego jako całość w granicach znamion określonych w treści normy karnej. […] Fakt, że przepis art. 280 k.k. ma dwa przedmioty ochrony, nie prowadzi do uznania, że sprawca rozboju chce zabrać „w ogóle mienie ofiary”, a więc dowolną rzecz przedstawiającą jakąkolwiek wartość. Nie ma bowiem podstaw, aby sprawcy realizującemu znamiona rozboju, z którego wypowiedzi wyraźnie wynika o jaką rzecz mu chodzi (np. „gdzie schowałeś pieniądze”, „gdzie masz kasę” itp.), przypisywać zamiar kradzieży innej rzeczy. Gdy wypowiedzi sprawcy, względnie okoliczności zdarzenia, stwarzają podstawę do ustalenia jaka rzecz jest przedmiotem czynności wykonawczej (przedmiotem bezpośredniego działania), a więc konkretnej rzeczy, wobec której sprawca dokonuje opisanej w typie czynu zabronionego czynności, nie ma żadnych racjonalnych podstaw do wniosku, że sprawcy chodziło o coś innego. Przedmiotem kradzieży dokonywanej w wyniku rozboju, jest ta rzecz (chodzi o rzecz w ujęciu art. 45 k.c., a więc przedmiot materialny, wyodrębniony z przyrody, posiadający właściwość samodzielnego uczestniczenia w obrocie prawnym oraz przedstawiający wartość materialną dającą się wyrazić w określonej kwocie pieniężnej) stanowiąca cudze mienie ruchome, na którą skierowany jest zamiar sprawcy; i do której zaboru (w celu przywłaszczenia) sprawca zmierza wykonując, w przewidzianej w treści przepisu art. 280 k.k. kolejności, poszczególne czynności. Przepis art. 280 k.k. chroni prawo własności, posiadanie oraz inne prawa rzeczowe i obligacyjne przysługujące danemu podmiotowi do rzeczy, a także nietykalność, wolność, zdrowie i życie człowieka. W doktrynie panuje jednak zgodność co do tego, że w przypadku przestępstwa rozboju głównym przedmiotem ochrony jest prawo do rzeczy. Natomiast nietykalność, wolność, zdrowie i życie, to w przypadku omawianego przestępstwa tzw. poboczny przedmiot ochrony. Realizacja znamion rozboju wymaga użycia przemocy wobec osoby, groźby natychmiastowego jej użycia albo doprowadzenia człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności. Zamach na osobę stanowi jednak w przypadku rozboju jedynie środek („środek nadający się do popełnienia czynu zabronionego”) prowadzący do realizacji celu, jakim jest zabór rzeczy w celu przywłaszczenia. Skuteczne wypełnienie znamion strony przedmiotowej przez użycie jednego z wymienionych środków, niewątpliwie „nadającego się” do popełnienia przestępstwa rozboju, nie może przesądzać o udolności usiłowania przestępstwa rozboju w sytuacji, gdy sprawca nie może zrealizować ostatniej czynności wykonawczej tzn. kradzieży rzeczy, wyłącznie ze względu na brak tej rzeczy. W przypadku złożonego charakteru przestępstwa, jakim jest rozbój, konstrukcja usiłowania nieudolnego odnosi się bowiem do zachowania sprawcy ujmowanego jako całość w granicach znamion określonych w art. 280 k.k. Należy dodać, że tego rodzaju stanowisko Sąd Najwyższy zajął w wyroku z dnia 23 lutego 2000 r., IV KKN 172/99 (niepubl.) w odniesieniu do przestępstwa kradzieży z włamaniem. Należy dodać, że tego rodzaju stanowisko Sąd Najwyższy zajął w wyroku z dnia 23 lutego 2000 r., IV KKN 172/99 (niepubl.) w odniesieniu do przestępstwa kradzieży z włamaniem. Fakt, że ofiara posiada inne rzeczy przedstawiające pewną wartość majątkową, potencjalnie „nadające się” do kradzieży, jest bez znaczenia w kwestii oceny postaci usiłowania jako nieudolnego. Można tu bowiem mówić o „nadawaniu się” tych rzeczy do kradzieży jedynie w sensie potocznym, a nie w rozumieniu art. 13 § 2 k.k. Również w potocznym znaczeniu można użyć wobec tych rzeczy określenia „przedmioty”. Są to bowiem „przedmioty” w sensie fizycznym, a nie „przedmioty nadające się do popełnienia na nich czynu zabronionego” w znaczeniu wynikającym z treści art. 13 § 2 k.k., skoro w konkretnej, podlegającej osądowi sytuacji rzeczy te nie są postrzegane przez sprawcę jako przedmiot przestępstwa. W wypadku braku przedmiotu „nadającego się” do popełnienia na nim czynu zabronionego (kradzieży) w ujęciu art. 13 § 2 k.k., a więc tego przedmiotu na który skierowany jest zamiar sprawcy, wykonanie przez niego wszystkich czynności znamiennych dla rozboju, i niejednokrotnie niebezpiecznych dla zdrowia czy życia pokrzywdzonego, nie stanowi obiektywnego, rzeczywistego niebezpieczeństwa dla tego dobra prawnego chronionego przez przepis art. 280 k.k., jakim jest prawo własności. […] Należy zatem uznać, że w przypadku rozboju obliczonego na zdobycie konkretnej rzeczy, której ofiara po prostu nie posiada, dokonanie przestępstwa rozboju jest niemożliwe „ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia czynu zabronionego” w ujęciu art. 13 § 2 k.k.
Żródło:: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna i Izba Wojskowa nr 2001 poz. 1

Zobacz również: